Nguyễn Thanh Hải
Di sản viên hạng IV, Phòng Sưu tầm - Trưng bày Bảo tàng Tôn Đức Thắng
Không gian văn hóa là môi trường văn hóa tiêu biểu, đặc sắc, gắn liền với một không gian, thời gian, vùng lãnh thổ hay một cộng đồng người cụ thể nào đó. “Không gian văn hóa Hồ Chí Minh” theo cách dễ hiểu nhất bao hàm ý nghĩa là một vùng lãnh thổ, địa lý, dân cư cụ thể mà ở đó chứa đựng những di sản văn hóa vật thể và giá trị văn hóa tinh thần phi vật thể mang đậm dấu ấn của Người, là không gian văn hóa làm cho mọi người hiểu biết sâu sắc về thân thế, sự nghiệp cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, vừa khẳng định sức mạnh của văn hóa Việt Nam, qua đó thực hiện công tác tuyên truyền, giới thiệu, tôn vinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, Anh hùng giải phóng dân tộc, Danh nhân văn hóa thế giới.
Văn kiện Đại hội Đảng bộ thành phố lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020 - 2025 đã xác định phương hướng: “Xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh trở thành một không gian văn hóa Hồ Chí Minh, nơi tư tưởng, đạo đức, phong cách và sự nghiệp của Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn hiện hữu thường xuyên, trở thành tài sản tinh thần, giá trị văn hóa đặc trưng của người dân, cán bộ, đảng viên của thành phố mang tên Bác”. Điều này có nghĩa rằng, tại địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh sẽ dần hình thành một không gian văn hóa mang tên Hồ Chí Minh với những đặc điểm, tính chất, giá trị riêng, gắn liền với các đặc điểm, tính chất, giá trị của Chủ tịch Hồ Chí Minh (về tư tưởng, đạo đức, phong cách…) và của người dân thành phố mang tên Bác. Tức là, trên cơ sở đặc điểm về điều kiện kinh tế, văn hóa, lịch sử, tập quán… của mình, người dân Thành phố Hồ Chí Minh sẽ tiếp biến và phát triển các nét đặc sắc về tư tưởng, đạo đức, phong cách… của Chủ tịch Hồ Chí Minh để trở thành giá trị riêng của người dân thành phố.
Tình cảm của Bác với miền Nam luôn luôn là tình cảm ruột thịt "Bác nhớ miền Nam nỗi nhớ nhà". Và tình cảm của miền Nam đối với Bác cũng là tình cảm nhớ mong da diết "Miền Nam mong Bác nỗi mong cha" (Tố Hữu)... Thành phố Hồ Chí Minh (Sài Gòn - Gia Định), nơi chứa đựng nhiều dấu ấn của Bác trên hành trình ra đi tìm đường cứu nước và là nơi Bác luôn hằng mong trở về - “miền Nam trong trái tim tôi”. Vì vậy, việc xây dựng không gian văn hóa Hồ Chí Minh không là chỉ là niềm vinh dự còn là trách nhiệm của mỗi người dân thành phố được mang tên Bác.
Xây dựng “Không gian văn hóa Hồ Chí Minh” là xây dựng cả văn hóa vật thể và phi vật thể, trên cơ sở gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. Quan trọng hơn là những giá trị văn hóa tinh thần phi vật thể mang đậm dấu ấn phẩm chất Hồ Chí Minh về “Trí tuệ, tư tưởng, đạo đức, phong cách, lối sống của Hồ Chí Minh”, từ đó, củng cố các giá trị văn hóa của Thành phố, xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, tạo điều kiện cho người dân phát triển toàn diện về nhân cách, đạo đức, lối sống lành mạnh. Đây là nguồn sức mạnh nội sinh, tạo động lực cho công cuộc, xây dựng và phát triển Thành phố.
Công đoàn cơ sở thành viên Bảo tàng Tôn Đức Thắng phối hợp cùng Chi đoàn Bảo tàng Tôn Đức Thắng thực hiện kế hoạch “Xây dựng không gian văn hóa Hồ Chí Minh” với mục đích tiếp tục phát huy giá trị tư tưởng, đạo đức, phong cách của Chủ tịch Hồ Chí Minh làm cho tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh thấm sâu vào người dân thành phố nói chung và viên chức, người lao động Bảo tàng Tôn Đức Thắng nói riêng thông qua việc nâng cao hiệu quả thực hiện chỉ thị 05- CT/TW ngày 15 tháng 5 năm 2016 của Bộ Chính Trị về tiếp tục đấy mạnh việc “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh" và kết luận số 01-KL/TW của Bộ Chính trị trên địa bàn, tạo sự lan tỏa sâu, rộng trong cộng đồng xã hội. Phát huy vai trò tiên phong gương mẫu của đội ngũ cán bộ đảng viên, viên chức trong thực hiện chỉ thị 05-CT/TW ngày 15 tháng 5 năm 2016 của Bộ Chính Trị về tiếp tục đẩy mạnh việc “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”; xây dựng đội ngũ đảng viên, viên chức có bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức cách mạng, năng lực công tác đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao, tận tụy, trách nhiệm, hết lòng hết sức phục vụ nhân dân. Tuyên truyền, nhân rộng các tấm gương điển hình về học tập và làm theo gương Bác. Qua đó, đẩy mạnh thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Nghị quyết Đại hội XI Đảng bộ Thành phố thông qua chiến lượt phát triển ngành văn hóa Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2020 - 2035.
Thông qua không gian văn hóa Hồ Chí Minh, đội ngũ cán bộ, viên chức của đơn vị hiểu biết sâu sắc hơn về thân thế, sự nghiệp cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, vừa khẳng định sức mạnh của văn hóa Việt Nam, vừa làm cho Chủ tịch Hồ Chí Minh trở thành tấm gương gần gũi và sinh động. Từ đó, mỗi cá nhân luôn phải tự rèn luyện, sống có lý tưởng tốt đẹp, thấm nhuần các đức tính cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư để hoàn thiện, phát triển bản thân, góp phần hoàn thành nhiệm vụ chính trị của đơn vị.
Xây dựng không gian văn hóa Hồ Chí Minh tại Bảo tàng Tôn Đức Thắng được thực hiện dựa trên những tiêu chí chu đáo, an toàn, tiết kiệm, hiệu quả và chất lượng. Nội dung xây dựng thông qua các hình ảnh, tư liệu những di sản tiêu biểu mà Người đã để lại, phong phú, đa dạng và gắn kết hình ảnh Bác Hồ - Bác Tôn tiêu biểu cho tinh thần đoàn kết Bắc - Nam, cho khối đại đoàn kết dân tộc và đại biểu cho ý chí độc lập, tự do của Tổ quốc, hạnh phúc của nhân dân. Hai Bác đều là niềm tự hào chung của Đảng và dân tộc, là tấm gương sáng về đạo đức cách mạng, suốt đời hết lòng hết sức phục vụ nhân dân.
Không gian văn hóa Hồ Chí Minh được bố trí trang trọng tại phòng họp của đơn vị, nơi mà tất cả cán bộ, viên chức và người lao động của đơn vị đều có thể tiếp cận để tìm hiểu về “Thân thế và sự nghiệp cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh” thông qua việc quét mã QR và cảm nhận những di sản văn hóa vật thể mang đậm dấu ấn Hồ Chí Minh trên lãnh thổ Việt Nam là những di tích lịch sử. Những nơi Người đã ở để lãnh đạo cuộc đấu tranh cách mạng và tiến hành kháng chiến chống thực dân, đế quốc, cùng với những giá trị văn hóa tinh thần phi vật thể mang đậm dấu ấn phẩm chất Hồ Chí Minh chứa đựng trong những tác phẩm bất hủ như: Bản án chế độ thực dân Pháp, Đường Kách mệnh, Tuyên ngôn độc lập…và nhiều tác phẩm lý luận chỉ đạo đường lối cách mạng, xây dựng nền văn hóa tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc. Mỗi bức ảnh triển lãm tại đây đều có ý nghĩa giáo dục sâu sắc mà Người để lại cho thế hệ mai sau, cùng với hình ảnh viên chức, người lao động Bảo tàng Tôn Đức Thắng cùng ra sức thi đua đẩy mạnh học tập và làm theo tấm gương đạo đức Bác Hồ - Bác Tôn, cùng suy ngẫm lại mình, cùng vươn lên trong lao động, học tập, làm nhiều việc tốt... để cuộc sống ngày càng tốt đẹp hơn như Bác Hồ - Bác Tôn hằng mong muốn. Bên dưới các hình ảnh, tư liệu được triển lãm là hình ảnh đầm sen - loài hoa đẹp mang phẩm chất cao quý như Người.
Việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh là một nhiệm vụ lâu dài, không phải trong một vài nhiệm kỳ, bởi giá trị của tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh thực sự vượt thời gian, phù hợp với không chỉ giai đoạn hiện nay mà còn đến mai sau. Như vậy, việc xây dựng không gian văn hóa Hồ Chí Minh cũng không phải là công việc của vài năm hay vài nhiệm kỳ mà là một nhu cầu, một công việc mang tính dài lâu, bởi kết quả của nó không chỉ theo mục tiêu cụ thể mà còn liên tục phát triển, khi mục tiêu này hoàn thành thì cần tiếp tục có mục tiêu khác thay thế. Bên cạnh đó, việc bảo vệ không gian văn hóa Hồ Chí Minh cũng là vấn đề đặt lên hàng đầu, bảo vệ không gian văn hóa Hồ Chí Minh chính là bảo vệ vững chắc độc lập dân tộc với tinh thần, tư tưởng Hồ Chí Minh. Mỗi cán bộ, viên chức, người lao động trên địa bàn Thành phố nói chung và Bảo tàng Tôn Đức Thắng nói riêng cần có trách nhiệm xây dựng, giữ gìn, bảo vệ và phát triển không gian văn hóa Hồ Chí Minh.
Tài liệu tham khảo:
1. https://www.tapchicongsan.org.vn/web/guest/thuc-tien-kinh-nghiem1/-/2018/826596/xay-dung-%E2%80%9Ckhong-gian-van-hoa-ho-chi-minh%E2%80%9D-tai-thanh-pho-ho-chi-minh.aspx
2. http://baovanhoa.vn/van-hoa/van-hoa-thoi-luan/artmid/566/articleid/54805/xay-dung-va-bao-ve-khong-gian-van-hoa-ho-chi-minh
3. https://ttbc-hcm.gov.vn/phat-huy-gia-tri-khong-gian-van-hoa-ho-chi-minh-30042.html#:~:text=%E2%80%9CKh%C3%B4ng%20gian%20v%C4%83n%20h%C3%B3a%20H%E1%BB%93,hi%E1%BB%87n%20%C4%91%E1%BA%A1i%2C%20ngh%C4%A9a%20t%C3%ACnh%E2%80%9D.
4. https://hcmcpv.org.vn/tin-tuc/xay-dung-khong-gian-van-hoa-ho-chi-minh-chu-y-tinh-thiet-thuc-hieu-qua-1491901993
Đăng ký tham quan